Το βάρος της ευθύνης προς τις επόμενες γενεές

Τα αγχώδη συμπτώματα κάνουν πολύ συχνά την εμφάνισή τους στους ανθρώπους της μέσης και της τρίτης ηλικίας και κάθε φορά συνδέονται με διαφορετικές καταστάσεις, σκέψεις και συναισθήματα. Συχνά, ένας λόγος εμφάνισης άγχους είναι η ευθύνη, που νιώθει ο ηλικιωμένος πλέον γονέας για τα παιδιά του και τη ζωή τους. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και «άγχος παρακαταθήκης», καθώς

σχετίζεται με την ευθύνη των γονέων να εξασφαλίσουν την επιβίωση και την ευημερία των παιδιών τους στο μέλλον.

Το άγχος της παρακαταθήκης φαίνεται πως έρχεται σε ανθρώπους που βίωναν ανέκαθεν ως δική τους ευθύνη την υγεία και τη φροντίδα των ενήλικων παιδιών τους, ακόμη κι αν αυτό το άγχος τούς προξενούσε έντονη ανησυχία ή ακόμη και ψυχοσωματικά προβλήματα. Οι άνθρωποι, που έχουν ένα υπόβαθρο γενικευμένου άγχους (ίσως και να φέρουν τη διάγνωση της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής), έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν το άγχος της παρακαταθήκης μεγαλώνοντας.

Ένας φόβος που συνδέεται με το εν λόγω άγχος είναι πιθανόν και ο φόβος του θανάτου. Είτε γίνεται συνειδητός, είτε υποβόσκει στο υποσυνείδητο, η ανησυχία ότι μπορεί να φτάσει το τέλος της ζωής υπάρχει πάντοτε στους ανθρώπους, και δη στα άτομα τρίτης ηλικίας. Ο φόβος του θανάτου ενεργοποιεί εύκολα το άγχος της παρακαταθήκης, καθώς θυμίζει στον ηλικιωμένο ότι ο χρόνος μπροστά του δεν είναι άπλετος κι αυτό κάνει το αίσθημα της ευθύνης του για τη ζωή του παιδιού του να πάρει τη μορφή συμπτωμάτων άγχους. Είναι σα να προσπαθείς να φροντίσεις κάποιον όσο καλύτερα μπορείς, ενώ το ρολόι μετράει αντίστροφα. Σαν ένας μικρός αγώνας δρόμου.

Πιθανόν το άγχος της παρακαταθήκης να είναι μειωμένο, ή και ανύπαρκτο, όταν τα ενήλικα παιδιά έχουν δείξει πως μπορούν να καταφέρουν να φροντίσουν μόνα τους τον εαυτό τους. Η εικόνα ενός (ενήλικου) παιδιού, που μπορεί να ρυθμίσει τις προσωπικές του υποθέσεις, κυρίως τις οικονομικές, και συνεπώς έχει γίνει ένας αυτόνομος άνθρωπος που δε χρειάζεται την ευθύνη του ηλικιωμένου γονέα του, για να επιβιώσει, είναι καθησυχαστική. Όμως αυτές οι περιπτώσεις, ειδικά στην περίοδο της οικονομικής κρίσης δεν είναι πολλές. Αρκετοί νέοι άνθρωποι επιβιώνουν σήμερα (και) μέσω της σύνταξης των γονιών τους ή μέσω της περιουσίας τους κι αυτό, σε συνδυασμό με τα ποσοστά της ανεργίας, μεγιστοποιεί την αίσθηση της ευθύνης που φέρουν οι παλαιότεροι για τους νεότερους.

Θεωρείται φυσιολογικό και ανθρώπινο οι γονείς να έχουν ανησυχίες για τη ζωή των παιδιών τους, όσο κι αν μεγαλώνουν αμφότεροι. Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι γονείς, που επιθυμούν να είναι υπεύθυνοι ως προς τον γονεϊκό τους ρόλο, δε θα παραμερίσουν αυτές τους τις ανησυχίες. Όμως το άγχος της παρακαταθήκης δεν είναι απλά μία ανησυχία, αλλά μία σταθερή πεποίθηση πως ένας γονέας οφείλει να φροντίζει κι όχι να φροντίζεται, οφείλει να προσφέρει κι όχι να του προσφέρουν, να καθοδηγεί κι όχι να αποστασιοποιείται. Μία τέτοια αντίληψη, καθώς επέρχεται το γήρας και συνεπώς το σώμα και το πνεύμα δε βοηθάνε πλέον τόσο όσο παλιότερα, ενδέχεται, όπως αναφέρθηκε, να επιφέρει έντονα ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Ακόμη κι αν κάποιοι άνθρωποι μέσης ή τρίτης ηλικίας δυσκολεύονται να απαλλαχθούν από το άγχος της παρακαταθήκης, μπορούν να βοηθηθούν, ώστε να το μετριάσουν. Πώς; Με το να αναγνωρίσουν, αρχικά, την ανάγκη τους να φροντιστούν. Κι έπειτα, με τη βοήθεια των παιδιών τους, να αποσυρθούν από συγκεκριμένες ευθύνες που τους βαραίνουν, καθώς πλέον αυτές θα αναλαμβάνονται από την υπόλοιπη οικογένεια.

Πέτρος Κεχαγιάς

MScΝευροψυχολόγος / Συστημικός & Solution-Focused Ψυχοθεραπεύτης

Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ

www.mentalware.g

πηγή: https://www.gernaoallios.gr/