Οστεοπόρωση: Αθόρυβη αλλά επικίνδυνη

Η οστεοπόρωση είναι μια ύπουλη ασθένεια. Εξελίσσεται σιωπηλά κι όταν ο ασθενής το αντιληφθεί είναι πλέον αργά. Έτσι κι από πλευρά της συμπτωματολογίας, είναι συνήθως αθόρυβη, ιδίως στα αρχικά στάδια. Αυτό έχει σα συνέπεια την καθυστερημένη διάγνωση. Υπό αυτή την προϋπόθεση πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα πριν εκδηλώσει συμπτώματα

Οστεοπόρωση είναι η σκελετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μειωμένη οστική αντοχή

προδιαθέτοντας ένα άτομο σε αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Η οστική αντοχή ενσωματώνει την οστική πυκνότητα και την οστική ποιότητα.

⊗ Η οστεοπόρωση μάς βλάπτει με τα κατάγματα.

Τα συνηθέστερα συμβαίνουν στη σπονδυλική στήλη, στο ισχίο και στον καρπό. Η εμφάνιση των παθολογικών αυτών καταγμάτων, δηλαδή της θραύσης των οστών με ασήμαντες πτώσεις ή και ακόμα χωρίς κανένα τραυματισμό, γίνεται βέβαια σε προχωρημένο στάδιο του νοσήματος. Επομένως, είναι πολύ πιθανό μία γυναίκα να πάσχει από οστεοπόρωση πολλά χρόνια και να το αγνοεί, εφόσον ακόμα δεν έχει σπάσει κανένα οστό.

⊗ Όμως δεν είναι μόνο τα κατάγματα.

Η κύφωση (καμπούρα) που προκύπτει από την οστεοπόρωση επηρεάζει την εμφάνιση, που όλοι καταλαβαίνουμε τη σημασία της στη θετική ψυχολογία της γυναίκας. Το κυριότερο όμως είναι ότι επιδεινώνει τη λειτουργία των πνευμόνων και της καρδιάς μειώνοντας τις αντοχές της.

Οι πρώτες εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης εμφανίζονται συνήθως στον περιφερικό σκελετό στην περιοχή του καρπού (κάταγμα Colles). Αυτά τα κατάγματα είναι συνηθισμένα στις νεότερες οστεοπορωτικές γυναίκες. Αν και οι σχετικά νέες γυναίκες δε συνδέουν το κάταγμα αυτό με οστεοπόρωση πρέπει οπωσδήποτε να προχωρήσουν μετά το κάταγμα σε προληπτικό έλεγχο για την πάθηση. Τα σπονδυλικά κατάγματα εμφανίζονται αργότερα με έντονο πόνο στην πλάτη και προοδευτική απώλεια του αναστήματος, που συνήθως συνοδεύεται από κύφωση, προβολή και ανύψωση της κοιλιάς και παραμόρφωση που μπορεί να προκαλέσει καρδιακή και αναπνευστική δυσλειτουργία.

Κάταγμα του ισχίου

Όμως η δραματικότερη και πιο επικίνδυνη εκδήλωση της οστεοπόρωσης είναι το κάταγμα του ισχίου που παρουσιάζεται σε ηλικιωμένους (μετά το 70ό έτος) και των δύο φύλων, με υπεροχή όμως των γυναικών 3 προς 1 σε σχέση με τους άνδρες. Περίπου 15000 ηλικιωμένα άτομα. σπάνε κάθε χρόνο το ισχίο στην Ελλάδα. Όλα τα άτομα αυτά πρέπει να υποβληθούν (παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους) σε χειρουργική επέμβαση.

Η θνητότητα των ηλικιωμένων αυτών ατόμων τα 2 πρώτα μετά την εγχείρηση χρόνια φθάνει το 50% λόγω επιπλοκών και μόνο το 30% των ασθενών που έπαθαν κάταγμα του ισχίου επανέρχεται στην αρχική του κινητική δραστηριότητα και την ίδια ποιότητα ζωής.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Στην οστεοπόρωση υπάρχουν τέτοιοι παράγοντες που άλλοι δεν αλλάζουν και άλλοι αλλάζουν ή τροποποιούνται. Παράγοντες που δεν αλλάζουν είναι το γρήγορο σταμάτημα της περιόδου (πρόωρη εμμηνόπαυση), η κληρονομικότητα (π.χ. αν είχε η μητέρα, αν υπήρχαν στην οικογένεια πολλά κατάγματα), το φύλο (οι γυναίκες παθαίνουν οστεοπόρωση πιο συχνά από τους άνδρες) και η φυλή (οι λευκές πάσχουν συχνότερα από τις μαύρες).
Από την άλλη μεριά υπάρχουν και οι παράγοντες που αλλάζουν ή και τροποποιούνται, δηλαδή: το χαμηλό σωματικό βάρος (οι δίαιτες βλάπτουν τα οστά), η φτωχή διατροφή σε ασβέστιο, το κάπνισμα, τα οινοπνευματώδη, η κατάχρηση καφέ, η αδράνεια και το κακό μυϊκό σύστημα και φυσικά η λήψη κάποιων φαρμάκων όπως για παράδειγμα η κορτιζόνη ή παθήσεις του θυρεοειδούς.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Πάντα η διάγνωση γίνεται από το γιατρό, που παίρνει το ιστορικό και εξετάζει την/τον ασθενή. Η διάγνωση γίνεται και με ακτινογραφίες αλλά όταν φανεί στην ακτινογραφία οστεοπόρωση, η απώλεια του οστού είναι μεγάλη και έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος. Η μέτρηση της οστικής μάζας είναι το σημαντικότερο μέσο σε συνδυασμό με τη μέτρηση ειδικών δεικτών οστεοπόρωσης που περιλαμβάνουν εξετάσεις στο αίμα και στα ούρα (ασβέστιο, πρωτεΐνες και ένζυμα των οστών στο αίμα και τα ούρα, κλπ).

Η μέτρηση της οστικής μάζας ή καλύτερα η οστική πυκνομετρία. Eίναι μία απλή εξέταση εκτίμησης της περιεκτικότητας σε άλατα ασβεστίου στο σκελετό μας. Η εξέταση αυτή έχει πλέον παγκόσμια καθιερωθεί ως ο απλούστερος και ασφαλέστερος τρόπος για την έγκαιρη διάγνωση της οστεοπόρωσης και για το λόγο αυτό είναι εξαιρετικά δημοφιλής.

Με την οστική πυκνομετρία εκτιμάται η παρούσα κατάσταση των οστών και ειδικότερα ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοπορωτικών καταγμάτων. Εκτός από άτομα με συγκεκριμένα νοσήματα (π.χ. λήψη κορτιζόνης) η οστική μέτρηση είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να γίνεται σε όλες τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Eιδικότερα σε αυτές που πρόκειται να αρχίσουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Τα μηχανήματα αυτά ευρίσκονται σε Δημόσια Νοσοκομεία αλλά κυρίως σε ιδιωτικά εργαστήρια. Η μέτρηση συνταγογραφείται από ειδικούς γιατρούς και εγκρίνεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Από ποια ηλικία μπορεί να παρουσιασθεί;

Η οστεοπόρωση παρουσιάζεται στις γυναίκες κυρίως μετά την εμμηνόπαυση. Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που διαπιστώνουμε οστεοπόρωση σε νεότερα άτομα, ακόμα και παιδιά. Έχει βρεθεί ότι το 30% των κοριτσιών ηλικίας 20 ετών έχει οστική πυκνότητα στα κατώτερα φυσιολογικά όρια μέχρι παθολογικά. Ο λόγος που η οστεοπόρωση προσβάλλει και νέα άτομα είναι εκτός από την ύπαρξη συγκεκριμένων νοσημάτων (βασικά των ενδοκρινών αδένων) στο γεγονός ότι σε πολλά άτομα δεν κατορθώνεται να επιτευχθεί υψηλή ή έστω και φυσιολογική οστική πυκνότητα.

Ποιοι πρέπει να ελέγχουν την οστική τους μάζα;

• Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κάτω των 65 ετών που έχουν έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου (εκτός της εμμηνόπαυσης) που αναφέρθηκαν.
• Γυναίκες μεγαλύτερες των 65 ετών ανεξάρτητα από παράγοντες κινδύνου.
• Ηλικιωμένοι άνδρες
• Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που παρουσίασαν κάταγμα
• Γυναίκες υπό μακροχρόνια θεραπεία (ή θεραπεία υψηλών δόσεων) με κορτιζόνη.
• Πριν την έναρξη, ή για την τροποποίηση της θεραπείας για οστεοπόρωση

Η σημασία της καλής διατροφής στην πρόληψη της οστεοπόρωσης

Ένα παιδί χρειάζεται 800 mg ασβεστίου την ημέρα, ένας έφηβος 1200 και ένας ενήλικας περίπου 1000 mg. Μετά την εμμηνόπαυση μειώνεται η ικανότητα του εντέρου να απορροφήσει το ασβέστιο και απαιτείται μεγαλύτερη ημερήσια πρόσληψη (περίπου 1500 mg). Κύρια πηγή ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Στη σωστή διατροφή παίζει επίσης σημαντικό ρόλο η επαρκής πρόσληψη της βιταμίνης D. Συνήθως επαρκής σύνθεση βιταμίνης D γίνεται απλά με την έκθεση του σώματος στoν ήλιο. Όμως μπορεί να ληφθεί και από τροφές όπως εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά, κρόκος αυγού, ψάρια και συκώτι. Στη μέση και κυρίως την τρίτη ηλικία υπάρχει ανάγκη επαρκούς λήψης βιταμίνης D και ασβεστίου.

περίπτωση που αυτό δε γίνεται επαρκώς με φυσικό τρόπο συνιστάται η σύγχρονη λήψη συμπληρωμάτων (π.χ. 1000 mg ασβεστίου και 800 IU βιταμίνης D3). Η μια στις τρεις γυναίκες και νεαρές κοπέλες λαμβάνουν τη μισή από την απαιτούμενη καθημερινή ποσότητα ασβεστίου που απαιτείται για την ανάπτυξη αλλά και τη διατήρηση υγιών οστών.

Ο Ρόλος της Άσκησης στην Οστεοπόρωση

Η φυσική δραστηριότητα είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία των οστών. Στην παιδική και εφηβική ηλικία η άσκηση είναι σημαντική για την επίτευξη της μέγιστης οστικής πυκνότητας έως και την ηλικία των 25 ετών. Tόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες. Στην ενήλικη ζωή, ο στόχος της άσκησης, όσον αφορά την οστεοπόρωση, είναι να διατηρηθεί η οστική πυκνότητα και να μειωθεί ο ρυθμός απώλειας. Σε ηλικιωμένους, στόχο αποτελεί η πρόληψη των πτώσεων.

Οι ασκήσεις πρόληψης και θεραπείας της οστεοπόρωσης στηρίζονται σε ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα. Αυτά εξατομικεύονται σύμφωνα με τις ανάγκες του ατόμου και λαμβάνουν υπόψη τη σοβαρότητα της πάθησης, τις συνοδές παθήσεις και την καρδιαγγειακή του λειτουργία.
Πριν ξεκινήσει οποιοδήποτε πρόγραμμα ασκήσεων, πρέπει να προηγηθεί ιατρικός έλεγχος, ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια της υγείας του αθλούμενου. Η άσκηση αρχίζει με χαμηλούς ρυθμούς που αυξάνονται σταδιακά. Υπάρχουν συγκεκριμένες ασκήσεις που βοηθούν:

Ασκήσεις

Στην οστεοπόρωση βασικές είναι οι ασκήσεις που δυναμώνουν τους μύες, αλλά δεν κάνουμε γενικευμένη μυϊκή ενδυνάμωση. Δίνουμε έμφαση στις περιοχές του σκελετού που προκαλούνται συχνότερα τα κατάγματα, δηλαδή στη σπονδυλική στήλη, στο ισχίο και στα χέρια. Κάνουμε, λοιπόν, ασκήσεις για τους μύες που βρίσκονται στη ράχη, στο γοφό και τα χέρια (με βαράκια ή λάστιχα) αλλά και για το μηρό, γιατί έχει βρεθεί από έρευνα πως είναι σημαντικός μυς για την ισορροπία και προφυλάσσει από τις πτώσεις.

Στη γυναίκα που βρίσκεται στην εμμηνόπαυση βασικές είναι οι ασκήσεις που όταν τις κάνουμε το βάρος του σώματός μας περνά μέσα από τα οστά και λέγονται ασκήσεις φόρτισης. Αυτές, εκτός ότι ωφελούν στην οστεοπόρωση, συγχρόνως βελτιώνουν και το καρδιαγγειακό σύστημα και την αντοχή. Τέτοιες ασκήσεις είναι το περπάτημα, το τζόκινγκ, ο χορός, η κηπουρική, το τένις, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, τραμπολίνο κ.ά.

Το ζωηρό περπάτημα (δυναμική βάδιση) αποτελεί την καλύτερη πρόταση. Ξεκινήστε το περπάτημα με φυσιολογικό ρυθμό και σταδιακά αυξήστε μετά 5 λεπτά σε μέτριο προς γρήγορο ρυθμό (30 λεπτά). Ο ρυθμός σας να είναι τέτοιος, ώστε να επιτρέπει και να μιλάτε συγχρόνως, αλλά να βαδίζετε με ένταση ώστε να ιδρώσετε. Θυμηθείτε να κουνάτε και τα χέρια (έχοντάς τα λυγισμένα) γιατί θα σας βοηθήσει να κινηθείτε γρηγορότερα και να έχετε μεγαλύτερα οφέλη.

πηγή:http://www.naturanrg.gr