Καταρίπτοντας τους μύθους για την σεξουαλική ζωή στην τρίτη ηλικία

Η γήρανση του οργανισμού ξεκινά από τη στιγμή της γέννησης και συνεχίζεται έως και την ολοκλήρωση του κύκλου της ζωής μας. Κάθε άνθρωπος, βιώνει τη διαδικασία αυτή με πολύ διαφορετικό τρόπο και πάντα σε συνάρτηση με το φύλο, το πολιτισμικό – ιστορικό του περιβάλλον,

το μορφωτικό επίπεδο και τις εμπειρίες του. Κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου των κοινωνιών ανά τον κόσμο, η επέκταση των νέων τεχνολογιών στο πεδίο της υγείας, η βαθμιαία αντιμετώπιση των μολυσματικών ασθενειών εκ μέρους της επιστήμης, καθώς και η διάδοση του θεσμού της δημόσιας υγείας σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες είχαν ως αποτέλεσμα τη συνολική αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα, οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αλλά δε γερνούν, καθώς έχουν μάθει να υπερασπίζονται τα «θέλω» και τις επιθυμίες τους στο πέρασμα του χρόνου. Σήμερα, οι άνθρωποι διεκδικούν μέχρι τέλους, μεταξύ άλλων, το δικαίωμά τους να εκφράζονται ως σεξουαλικά όντα και να βιώνουν σεξουαλικές εμπειρίες. Ωστόσο, ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός φαίνεται πως αψηφά τα σεξουαλικά δικαιώματα των ηλικιωμένων, μέσα από την ενίσχυση της διάδοσης μύθων, που περιθωριοποιούν πρωτίστως κοινωνικά και κατ’ επέκταση σεξουαλικά τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Στη συνέχεια αυτού του άρθρου, λοιπόν, θα προσπαθήσουμε να καταρρίψουμε αυτούς τους μύθους, λαμβάνοντας υπόψη τις ψυχοκοινωνικές και τις φυσιολογικές παραμέτρους, που πλαισιώνουν το ταξίδι προς την Τρίτη Ηλικία.

Ερώτημα Πρώτο:

Οι ηλικιωμένοι ενδιαφέρονται για το σεξ;

Απάντηση:

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες, μετά τα 65 τους χρόνια (που αρχίζουν σταδιακά να εισάγονται στην Τρίτη Ηλικία), λόγω των ποικίλων νευρο-ορμονικών αλλαγών, που συμβαίνουν στον οργανισμό τους (μείωση των επιπέδων των ανδρογόνων και των οιστρογόνων), αρχίζουν να χάνουν σε σημαντικό βαθμό το σεξουαλικό τους ενδιαφέρον (κυρίως οι γυναίκες), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι απαρνιούνται ολοκληρωτικά τη σεξουαλικότητά τους. Μπορεί να μην εκφράζουν την ανάγκη να κάνουν σεξ στο βαθμό, που το επιδιώκει ένας άνθρωπος στην ηλικία των 30 ή των 40 ετών, αλλά θέλουν να διατηρήσουν ενεργή τη σεξουαλική τους ζωή. Μάλιστα, οι ειδικοί στο χώρο της σεξουαλικής υγείας υποστηρίζουν ότι, όταν υπάρχει διαθέσιμος ερωτικός σύντροφος, είναι υγιές να υποθέτουμε ότι τα ηλικιωμένα ζευγάρια έρχονται σε σεξουαλική επαφή.

Ερώτημα Δεύτερο:

Μπορεί ένας ηλικιωμένος να είναι ελκυστικός και σεξουαλικά επιθυμητός;

Απάντηση:

Όλοι μας γνωρίζουμε, ότι η έννοια της ομορφιάς και της ελκυστικότητας είναι πολύ υποκειμενικές και διαφέρουν σημαντικά από πολιτισμό σε πολιτισμό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι ηλικιωμένοι σήμερα δύσκολα γερνούν, καθώς ο τρόπος με τον οποίο ζουν ευνοεί σε σημαντικό βαθμό την ευεξία του οργανισμού και τη μακροζωία τους. Επίσης, οι αντιγηραντικές παρεμβάσεις, στις οποίες μπορεί να προβεί ένας άνθρωπος άνω των 65 ετών, προκειμένου να διατηρήσει τη νεότητα του, είναι σήμερα ευρέως διαδεδομένες σε ολόκληρο τον κόσμο. Επομένως, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι απόλυτα καταφατική, αρκεί να λάβει κανείς σοβαρά υπόψη του το γεγονός, ότι εν τέλει σημασία δεν έχει η εμφάνιση ή η ηλικία ενός ατόμου, αλλά το πως πραγματικά αισθάνεται.

Ερώτημα Τρίτο:

Μπορούν οι ηλικιωμένοι να κάνουν σεξ; Μέχρι ποια ηλικία μπορεί να παραμείνει κάποιος σεξουαλικά ενεργός;

Απάντηση:

Η αλήθεια είναι ότι η σεξουαλικότητα αποτελεί ένα τόσο ευρύ και σύνθετο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας ενός ατόμου, που σπάνια μπορεί να αντικειμενοποιηθεί. Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι οι ηλικιωμένοι είναι άνθρωποι, οι οποίοι διαθέτουν εξίσου σημαντικές σεξουαλικές ανάγκες και ορμές, όπως οι νεότεροί τους. Θα πρέπει, λοιπόν, να διεκδικούν τη σεξουαλική τους απόλαυση πάντα στον βαθμό, όπου τα ψυχολογικά τους χαρακτηριστικά και τα οργανικά επίπεδα της υγείας τους το επιτρέπουν. Σε γενικές γραμμές, υπολογίζεται ότι ένα ηλικιωμένο άτομο είναι σωματικά ικανό και μπορεί να προβεί σε ενεργή σεξουαλική δραστηριότητα μέχρι περίπου και την ηλικία των 85 ετών.

Ερώτημα Τέταρτο:

Κινδυνεύουν οι ηλικιωμένοι από τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα;

Απάντηση:

Υπάρχει ένας μύθος, που λέει ότι τα άτομα Τρίτης Ηλικίας σπάνια γίνονται φορείς Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, λόγω της ασθενέστερης λειτουργίας του οργανισμού τους. Η αλήθεια είναι ότι οι ηλικιωμένοι, που διατηρούν σεξουαλικές επαφές με άτομα εκτός των μόνιμων συντρόφων τους, διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο να προσβληθούν από οποιοδήποτε Σ.Μ.Ν, όπως ακριβώς και οι νεότεροί τους. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να τηρούνται οι απαραίτητοι κανόνες προφύλαξης και υγιεινής κατά τη διάρκεια των σεξουαλικών τους επαφών. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, που προέρχονται από την Αμερική, υπολογίζεται ότι περισσότερα από 75.000 άτομα άνω των 50 ετών έχουν διαγνωστεί μέχρι σήμερα με τον ιό HIV / AIDS.

Ερώτημα Πέμπτο:

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σεξουαλικά προβλήματα των ηλικιωμένων; Υπάρχουν λύσεις γι’ αυτά;

Απάντηση:

Σε ένα πρώτο επίπεδο, τα πιο συνηθισμένα σεξουαλικά προβλήματα, που απασχολούν τον άνδρα της Τρίτης Ηλικίας, σχετίζονται κυρίως με τη σκληρότητα της στύσης του, καθώς και με την αδυναμία του να εκσπερματίσει (συνήθως όταν μεσολαβεί ένα οργανικό ζήτημα, που εμπλέκει τη λειτουργία του προστάτη). Σε ένα δεύτερο επίπεδο, οι πιο διαδεδομένοι παράγοντες, που απειλούν τη σεξουαλικότητα της γυναίκας στην Τρίτη Ηλικία, σχετίζονται κυρίως με τη μειωμένη σεξουαλική της επιθυμία, με τη μειωμένη κολπική εφύγρανση (κολπική ξηρότητα) και με τον πόνο. Όλες οι προαναφερόμενες διαταραχές καθίστανται διαχειρίσιμες, υπό την προϋπόθεση, ότι τίθενται πάντα υπό την επίβλεψη ενός εξειδικευμένου σε ζητήματα σεξουαλικής υγείας ιατρού. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια από τους ειδικούς, έτσι ώστε να αποφεύγεται η παραπληροφόρηση, η σύγχυση και ο αποπροσανατολισμός μιας τόσο ευαίσθητης πληθυσμιακής ομάδας, όσο είναι αυτή της Τρίτης Ηλικίας.

Παράγοντες, που απειλούν τη σεξουαλικότητα της γυναίκας στην Τρίτη Ηλικία:

• Μειωμένη λίμπιντο ή / και επιβράδυνση της σεξουαλικής διέγερσης.
• Κολπική ξηρότητα και κνησμός στη γενετήσια περιοχή.
• Συναισθηματικές μεταβολές (ευερεθιστότητα, κατάθλιψη).
• Εξάψεις ή / και νυχτερινές εφιδρώσεις.
• Διακύμανση του βάρους – κακή εικόνα σώματος.
• Διαταραχές στον ύπνο.

Παράγοντες, που απειλούν τη σεξουαλικότητα του άνδρα στην Τρίτη Ηλικία:

• Για την απόκτηση στύσης απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια.
• Προβλήματα υγείας (π.χ., καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτης, μεταβολικό σύνδρομο) μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα της στύσης.
• Η κακή σεξουαλική λειτουργία μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία συναισθημάτων ματαίωσης και κατάθλιψης, σε συνάρτηση με την πάροδο των χρόνων και την αναπόληση της νεότητας.

Τι μπορούμε να κάνουμε, για να βοηθήσουμε τα άτομα Τρίτης Ηλικίας να εκφράσουν ελεύθερα τη σεξουαλικότητά τους;

• Να δίνουμε τη δυνατότητα στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί.
• Να τους παρέχουμε την ευκαιρία ξαναφτιάξουν τη ζωή τους, ύστερα από την ενδεχόμενη διαμεσολάβηση χηρείας.
• Να ενθαρρύνουμε τις οικογένειες των ηλικιωμένων να συμμετέχουν σε ενημερωτικά ψυχο-εκπαιδευτικά προγράμματα, προκειμένου να επιμορφωθούν πάνω σε σχετικά ζητήματα.
• Να παρέχουμε συνεχιζόμενη ιατρική κατάρτιση στους αρμόδιους φορείς υγείας, έτσι ώστε να ενθαρρύνουν την ενεργή σεξουαλική ζωή των ηλικιωμένων ατόμων, λαμβάνοντας υπόψη τα οφέλη αυτών των εμπειριών για την ψυχική και σωματική τους υγεία και ευεξία.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

• Gibson, H. B. (2013).The emotional and sexual lives of older people: a manual for professionals (Vol. 7).

Springer.

• Haesler, E., Bauer, M., &Fetherstonhaugh, D. (2016). Sexuality, sexual health and older people: A systematic review of research on the knowledge and attitudes of health professionals.Nurseeducationtoday, 40, 57-71.

• Pfeiffer, E. (1969). Sexual behavior in old age.Behavior and adaptation in late life. Boston: Little, Brown.

• Weg, R. B. (Ed.). (2013).Sexuality in the later years: Roles and behavior.

Θάνος Ασκητής

Νευρολόγος – Ψυχίατρος

Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

www.askitis.gr

facebook: Ινστιτούτο Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας

πηγή: https://www.gernaoallios.gr/