Η ζωή των ηλικιωμένων σε Ευρώπη,Ηπα,Ιαπωνία

Ποιο είναι ένα από τα χειρότερα κράτη στον κόσμο, για να ζουν οι πολίτες άνω των 60 ετών; Αναμφίβολα, η χώρα μας, καθώς, σύμφωνα με την πρόσφατη ετήσια έκθεση της διεθνούς οργάνωσης Help Age International, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 79η θέση μεταξύ 96 χωρών

αναφορικά με την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων, τη στιγμή μάλιστα που βρίσκεται στην κορυφή της ΕΕ σε γηράσκοντα πληθυσμό, με ποσοστό αύξησης 21,4% τα τελευταία έτη, έναντι 17,2% του ενωσιακού μέσου όρου.

«Στο ερώτημα πώς μπορεί ένας ηλικιωμένος να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του, η απάντηση είναι: να παραμείνει ενεργός και δραστήριος, να έχει κοινωνικές επαφές, να λαμβάνει μέρος στα κοινωνικά δρώμενα, να νιώθει ότι είναι χρήσιμος. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία πολιτική για την αποφυγή της μοναξιάς και της αδράνειας των ηλικιωμένων. Απουσιάζει ένα εθνικό σχέδιο για την Tρίτη Hλικία. Ενώ στο εξωτερικό, μετά τη σύνταξη οι άνθρωποι χαίρονται, γιατί ξεκινάει μια νέα ολόκληρη ζωή μπροστά τους, στη χώρα μας θεωρείται αυτονόητο ότι η συνταξιοδότηση σηματοδοτεί την απόσυρση των ανθρώπων, τον εγκλεισμό τους στο σπίτι, ενώ παραμένουν ακόμα σωματικά και νοητικά ικανοί», σημειώνει ο ψυχίατρος Αντώνης Μούγιας, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας και επιστημονικός υπεύθυνος της ψυχογηριατρικής εταιρείας «Ο Νέστωρ».

Πράγματι σε ολοένα και περισσότερες χώρες παγκοσμίως αναπτύσσονται πολιτικές ενεργούς γήρανσης. Ας δούμε, λοιπόν, τι δομές λειτουργούν σε άλλες χώρες του κόσμου για τους ανθρώπους της Τρίτης Ηλικίας:

Γαλλία

Το τίτλο της ευρωπαϊκής πρωταθλήτριας στην ύπαρξη δομών για την κοινωνικοποίηση των ηλικιωμένων διεκδικεί η Γαλλία. Το 1973 δημιουργήθηκε στη Γαλλία το πρώτο πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας από το Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Τουλούζ. Πλέον, σχεδόν σε όλες τις γαλλικές πόλεις με τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα λειτουργούν τέτοια προγράμματα για ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Συνδέονται με τα «κανονικά» πανεπιστήμια και υπό την αιγίδα της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «Γαλλική Ένωση Πανεπιστημίων Τρίτης Ηλικίας»).

Από το 1999, υπό την αιγίδα της οργάνωσης «Ensemble demain», οι μαθητές 24 δημοτικών σχολείων και 8 γυμνασίων του Παρισιού συμμετέχουν σε κοινά παιδαγωγικά εργαστήρια (π.χ. λογοτεχνίας, χορού, τραγουδιού, κηπουρικής, θεάτρου) με ηλικιωμένους που μένουν σε γηροκομεία – με τις συναντήσεις να γίνονται πότε στα σχολικά ιδρύματα και πότε στα γηροκομεία.

Το 2002 ο γαλλικός δήμος του Σαιντ-Απολλιναίρ (προάστιο της Ντιζόν), σε συνεργασία με την τοπική ομοσπονδία βοήθειας στο σπίτι, δημιούργησε μια «διαγενεακή συνοικία», τη «Générations»: αποτελείται από 72 διαμερίσματα σε κοινωνικές πολυκατοικίες. Τα μισά σπίτια δίνονται σε άτομα άνω των 60 και τα άλλα μισά σε οικογένειες με τουλάχιστον ένα παιδί κάτω των 5 ετών, οι οποίες αποκτούν δωρεάν  το διαμέρισμα μόνο, αν υπογράψουν μία χάρτα καλής γειτονίας και αλληλεγγύης στους ηλικιωμένους. Στην είσοδο κάθε κατοικίας υπάρχει παιδικός σταθμός και αίθουσα παιχνιδιών όλων των ηλικιών, ενώ η συνοικία διαθέτει και δύο κέντρα ημέρας για ηλικιωμένους, που πάσχουν από  φυσική αναπηρία και Αλτσχάιμερ. Μάλιστα, όλοι οι κάτοικοι εμπλέκονται σε κοινές (διαγενεακές) δραστηριότητες: από αγώνες πετάνκ και ανέβασμα θεατρικών έργων μέχρι εργαστήρια μαγειρικής και χειροτεχνιών.

Το 2003, στο 13ο διαμέρισμα της γαλλικής πρωτεύουσας, ο παιδικός σταθμός «Bout’Chou» εγκαταστάθηκε μέσα σε ένα γηροκομείο, με  παιδιά και ηλικιωμένους να επιδίδονται από κοινού σε μια σειρά  από δραστηριότητες (π.χ. γεύματα, χορωδία, γυμναστική, χορός).

Μάλιστα, η καταπολέμηση της μοναξιάς των ηλικιωμένων στη Γαλλία θα γίνει εθνική υπόθεση την επαύριο του φονικού καύσωνα του Αυγούστου του 2003, που προκάλεσε τον θάνατο 14.800 ανθρώπων (κυρίως ηλικιωμένων που έμεναν μόνοι τους). Η Γενική Γραμματεία για τους Ηλικιωμένους, το 2005, εγκαινίασε- χρηματοδοτώντας 25 ΜΚΟ διαγενεακής αλληλεγγύης- το πρόγραμμα «Μία στέγη, δύο γενιές», που προβλέπει τη συγκατοίκηση ηλικιωμένων με φοιτητές ή άνεργους ηλικίας έως 30 ετών: θα διαμένουν δωρεάν ή με πολύ χαμηλό ενοίκιο στα σπίτια των ατόμων Τρίτης Ηλικίας, δεσμευόμενοι να τους κρατούν συντροφιά ή να τους συνοδεύουν σε εξόδους.

Το 2011 οι δημοτικές αρχές του παρισινού προαστίου του Μοντρέιγ δημιούργησαν το μοναδικό αυτοδιαχειριζόμενο γηροκομείο στον κόσμο, το Maison des Babayagas. Μάλιστα το εν λόγω γηροκομείο φιλοξενεί στο χώρο του και το «Πανεπιστήμιο Γνώσης των Ηλικιωμένων» («UNISAVIE»), το οποίο είναι ανοιχτό σε όλη την τοπική κοινωνία.

Σήμερα, σε όλες τις πόλεις άνω των 10.000 κατοίκων λειτουργούν 5.000 «Κοινοτικά Κέντρα Κοινωνικής Δράσης», που προσφέρουν από μαθήματα χορού, ζαχαροπλαστικής και γυμναστικής μέχρι κινηματογραφικές βραδιές και πεζοπορία στη φύση. Η πόλη του Κλερμόν-Φεράν, μάλιστα, σχημάτισε και ένα δίκτυο δωρεάν δημοτικών εστιατορίων αποκλειστικά για άτομα άνω των 60 ετών.

Βρετανία

Το κίνημα της εκπαίδευσης των ηλικιωμένων εξαπλώθηκε σε Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία και ΗΠΑ. Όμως, τη μεγαλύτερή του ανάπτυξη βρήκε στη Βρετανία, όπου το πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας παρακολουθούν με συμβολικά δίδακτρα (30 λίρες/χρόνο) 350.000 συνταξιούχοι, χωρισμένοι σε 950 αυτόνομες ομάδες, που αποφασίζουν μόνες τους τον τόπο, το χρόνο και το περιεχόμενο της διδασκαλίας. Τα προσφερόμενα μαθήματα αγγίζουν τα 36.000, από ιστορία και χημεία μέχρι γιόγκα και πιλάτες.

Ισπανία

Από το 1996, 27 δήμοι της Ισπανίας (όπως η Μαδρίτη, η Βαρκελώνη και το Μπιλμπάο) επιχορηγούν «αλληλέγγυες συμβιώσεις», παρόμοιες με αυτές που λειτουργούν στη Γαλλία, όπου συγκατοικούν ηλικιωμένοι με νεότερους ανθρώπους.

Παράλληλα, υπάρχουν και πάρκα για ηλικιωμένους με ειδικά όργανα γυμναστικής. Μόνο στην ευρύτερη περιοχή της Βαρκελώνης λειτουργούν 300 τέτοια πάρκα! Τέτοιοι χώροι αναπτύχθηκαν και στο Βερολίνο, τη Φραγκφούρτη,  το Μάντσεστερ και το Λονδίνο.

Ιρλανδία

Το 2007, το Συμβούλιο Αθλητισμού της χώρας σε συνεργασία με το Εθνικό Συμβούλιο Γήρανσης, την Ομοσπονδία Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων για την Ενεργό  Γήρανση, όπως και το Ιρλανδικό Κοινοβούλιο Ηλικιωμένων (!) σύστησαν το πρόγραμμα «Go for Life», που προβλέπει τη χρηματοδότηση 627 τοπικών ομάδων, ώστε να δημιουργήσουν ευκαιρίες για τη συμμετοχή ηλικιωμένων σε αθλητικές δραστηριότητες. Διόλου τυχαίο, λοιπόν, που η Ιρλανδία το 2013 ανέπτυξε και εθνική στρατηγική για τη θετική γήρανση.

Βέλγιο

Παγκοσμίως, όλο και περισσότεροι ηλικιωμένοι δραστηριοποιούνται μέσω και των εθελοντικών κινήσεων. Πρωτοπόρος στον ευρωπαϊκό εθελοντισμό των ανθρώπων Τρίτης Ηλικίας θεωρείται, ωστόσο,  το  Βέλγιο. Χαρακτηριστικά, στις Βρυξέλλες, 65 εθελοντές συνταξιούχοι της οργάνωσης «Coup de pouce lecture et langage» βοηθούν στα μαθήματά τους 700 παιδιά, που παρουσιάζουν δυσκολίες στο σχολείο (είτε στην ανάγνωση, είτε στην προφορική έκφραση). Παράλληλα, η οργάνωση «Espace Seniors» έχει θέσει σε εφαρμογή το πρόγραμμα «παππούδες και γιαγιάδες παραμυθάδες», όπου ηλικιωμένοι αφηγούνται ιστορίες σε παιδιά, που βρίσκονται σε νοσοκομεία ή διαμένουν σε κέντρα βοήθειας νεολαίας.

ΗΠΑ

Πρωτοπόρες στις πολιτικές ενεργούς γήρανσης θεωρούνται οι ΗΠΑ, όπου με το νόμο Older Americans Act του 1965 η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Γήρανσης υποχρέωσε όλους τους δήμους της χώρας να δημιουργήσουν τα Κέντρα Ηλικιωμένων, τα «senior centers», που φτάνουν τα 14.000 και προσφέρουν από γεύματα, οικονομική βοήθεια και φροντίδες υγείας μέχρι εκπαιδευτικά προγράμματα και καλλιτεχνικές δραστηριότητες (π.χ. γιόγκα, χορωδίες, θεατρικές ομάδες) σε πάνω από 10 εκατομμύρια Αμερικανούς Τρίτης Ηλικίας.

Στο Σιάτλ ένας παιδικός σταθμός φιλοξενεί έναν οίκο ευγηρίας με περισσότερους από 400 ηλικιωμένους. Οι ΗΠΑ αποτελούν την κοιτίδα των «φυσικών κοινοτήτων συνταξιούχων», όπου έχουν δημιουργηθεί σχεδόν 2.000 «μονοηλικιακές γειτονιές» σε 120 πόλεις, που φιλοξενούν πάνω από 750.000 ανθρώπους Τρίτης Ηλικίας. Μόνο η Νέα Υόρκη διαθέτει 35 τέτοιες κοινότητες (η πρώτη δημιουργήθηκε το 1986), που χρηματοδοτούνται από την πολιτειακή Υπηρεσία Γήρανσης. Οι κάτοικοί τους καταβάλλουν ένα τέλος που κυμαίνεται από 500 έως 1.000 δολάρια ετησίως για τους ηλικιωμένους με χαμηλό εισόδημα, οι οποίοι απολαμβάνουν από κοινοτικά γεύματα και συμμετοχή σε αθλητικές και πολιτιστικές δράσεις (π.χ. τένις, μουσική, ποίηση) μέχρι παρακολούθηση μαθημάτων υπολογιστών, ενώ έχουν τη δυνατότητα να απασχοληθούν εθελοντικά και στα τοπικά σχολεία, βιβλιοθήκες και μουσεία.

Ιαπωνία

Το 2004, η ιαπωνική κυβέρνηση δημιούργησε σε όλη τη χώρα πάρκα για ηλικιωμένους, που τα ονόμασε «πάρκα πρόληψης νοσηλευτικής φροντίδας», με ειδικά όργανα γυμναστικής. Το 2014, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα κατασκευής «χωριών ηλικιωμένων» στην ύπαιθρο, όπου οι άνθρωποι της Τρίτης Ηλικίας θα μένουν κοινωνικά ενεργοί σπουδάζοντας τα επιστημονικά αντικείμενα που τους ενδιαφέρουν, θα έχουν τους δικούς τους χώρους καλλιτεχνικών δράσεων, ενώ θα αναλαμβάνουν και εθελοντικό έργο στην τοπική κοινωνία.

Οι παραπάνω δομές, που παρουσίασε ο Σπύρος Ζωνάκης στο περιοδικό «σχεδία», είναι μερικές μόνο από όσες λειτουργούν σε άλλες χώρες, σε αντίθεση με τις ελάχιστες που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα. Γνωρίζοντας, ωστόσο, τι συμβαίνει και στον υπόλοιπο κόσμο, ίσως μάθουμε να αξιώνουμε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και «ενεργή γήρανση» για τους ηλικιωμένους της χώρας μας.

Το περιεχόμενο προέρχεται από το άρθρο «Γηρατειά, μια καινούργια αρχή» του Σπύρου Ζωνάκη, που δημοσιεύτηκε στο 34ο τεύχος (σελ. 20-24) του περιοδικού δρόμου σχεδία. Αξίζει να αναφερθεί ότι στη διαχείριση και διεκπεραίωση των συνδρομών της «σχεδίας» εμπλέκονται άνθρωποι της Τρίτης Ηλικίας εξασφαλίζοντας, έτσι, με αξιοπρέπεια ένα μικρό εισόδημα.

Photo: Inner child by Viola Ng is licensed under CC BY-ND 2.0/Desaturated from original

πηγη:https://www.gernaoallios.gr/