Πως να φροντίσω τον εαυτό μου όταν φροντίζω άλλους;

Το οικογενειακό περιβάλλον και οι συγγενείς των ηλικιωμένων ανθρώπων είναι αυτοί που παίζουν πολλές φορές τον πρωταρχικό ρόλο στην φροντίδα των ανθρώπων, ειδικά όσων ταλαιπωρούνται από κάποια χρόνια αρρώστια ή από τα βαθιά γηρατειά. Αν φροντίζω ο ίδιος τους αγαπημένους μου ανθρώπους, αν γνωρίζω ανθρώπους που φροντίζουν τους ηλικιωμένους συγγενείς τους ή, ακόμη, αν εργάζομαι ως φροντιστής ατόμων τρίτης ηλικίας, αναγνωρίζω πόσο πλούσια σε συναισθήματα, αλλά και συχνά επιφορτισμένη συναισθηματικά είναι αυτή η εμπειρία.

Είτε πρόκειται για συγγενείς , είτε για επαγγελματίες φροντιστές των ηλικιωμένων ατόμων  η προσφορά αυτή αποτελεί ένα δύσκολο και συχνά γεμάτο προκλήσεις έργο.

Η ανάγκη να φροντίσουμε τους ανθρώπους στην τρίτη ηλικία

Η φροντίδα προς τους ηλικιωμένους  μπορεί να έχει διάφορες μορφές. Ανάλογα με τις ανάγκες του ανθρώπου, μιλάμε για σωματική, συναισθηματική, κοινωνική, ιατρική και οικονομική φροντίδα. Μπορεί να διαφέρει, επίσης, και ο βαθμός της φροντίδας, ο οποίος συχνά εξαρτάται από τους οικονομικούς πόρους της οικογένειας, από  τη δομή και τις ανάγκες της, αλλά και από την ποιότητα των σχέσεων. Έτσι, υπάρχει η συνεχής παροχή φροντίδας (full-time), όταν οι ανάγκες το απαιτούν, αλλά και πιο βραχύβιοι τρόποι φροντίδας, όπως ο περιοδικός έλεγχος κάποιων check-up ή η φροντίδα έπειτα από κάποια επέμβαση.

Το τι σημαίνει «φροντίδα» απέναντι στους ηλικιωμένους διαφέρει τόσο από πολιτισμό σε πολιτισμό, όσο και από εποχή σε εποχή. Στην Ελλάδα η παροχή φροντίδας απέναντι στον ηλικιωμένο γονιό αποτελούσε ευθύνη των νεότερων γενεών βεβαιώνοντας την διαγενεακή αλληλεγγύη  (Τεπέρογλου, 2004). Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αξίες το να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον. Η φυσική εξέλιξη του ανθρώπου, η ανάγκη του να προσφέρει, να είναι σημαντικός, να νιώθει ότι αξίζει  και το αίσθημα του «ανήκειν» είναι, συχνά, απαραίτητα εφόδια  των  συναισθηματικών δεσμών, που δημιουργούν οι άνθρωποι.  Ειδικά, όταν επέρχεται η φυσική φθορά και η αδυναμία του ανθρώπου να μένει μόνος του, ο οικογενειακός ιστός αποτελεί συχνά ένα σημαντικό δίχτυ ασφαλείας.

Ωστόσο, η φροντίδα, που παρέχει το οικογενειακό περιβάλλον τις τελευταίες  δεκαετίες, έχει επηρεαστεί από μια σειρά παραγόντων  όπως:

• τη γεωγραφική απόσταση ανάμεσα στις οικογένειες , η οποία έρχεται ως αποτέλεσμα των ολοένα αυξανόμενων επαγγελματικών και οικονομικών υποχρεώσεων (εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση) και δημιουργεί ξεκάθαρους αναγκαίους περιορισμούς,
• την περιορισμένη διαθεσιμότητα των γυναικών, οι οποίες στο παρελθόν και στερεοτυπικά αναλάμβαναν κατεξοχήν τη φροντίδα των ηλικιωμένων  και, πλέον, εργάζονται και πρέπει να ανταποκριθούν σε πολλούς ρόλους ταυτόχρονα,
• τη γενιά σάντουιτς, η οποία εξαιτίας της αύξησης στο προσδόκιμο της ζωής από τη μία και στη μετέπειτα έναρξη της τεκνοποίησης (αυξήθηκε το χρονικό παράθυρο της παραγωγικής ηλικίας) από την άλλη,  καλείται να φροντίσει ταυτόχρονα τα παιδιά της και τους γονείς της. Ιδιαίτερα απαιτητική συνθήκη.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι ανάγκες των ανθρώπων στην τρίτη ηλικία να καλύπτονται όχι μόνο από τους συγγενείς, όπως συνέβαινε παλαιότερα, αλλά και από επαγγελματίες φροντιστές. Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει ιδανική λύση. Το σημαντικότερο είναι να κάνουμε τον ηλικιωμένο συγγενή μας κοινωνό της κατάστασης. Είναι σημαντικό, λοιπόν,  να ρωτήσουμε τον ίδιο για το τι θέλει να κάνει με τη ζωή του. Αν δεν είναι σε θέση να μας απαντήσει, γιατί βρίσκεται σε κάποιο στάδιο άνοιας, πρέπει να ζυγίσουμε τις δικές μας επιθυμίες  και τις αντικειμενικές καταστάσεις.

Στην περίπτωση που αναλάβουμε τη φροντίδα του αγαπημένου μας εμείς οι ίδιοι, είναι σημαντικό να έχουμε κάποιες σημαντικές πληροφορίες κατά νου, που θα μας κάνουν αποτελεσματικότερους ανθρώπους και φροντιστές.

Φροντίζω αυτόν που φροντίζει 

Όσο πλούσια εμπειρία αποτελεί η  φροντίδα των ανθρώπων, τόσο στρεσογόνα μπορεί να γίνει κάποιες φορές. Βασική αρχή, για να μπορέσει κανείς να αντέξει συναισθηματικά και σωματικά, είναι το να παραμείνει υγιής. Ένας μεγάλος αριθμός ερευνών αναφέρει ότι οι άνθρωποι, που παρέχουν φροντίδα στους ηλικιωμένους συγγενείς τους, υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη και μυοσκελετικές διαταραχές.

Θυμήσου ότι   ο πρώτος κανόνας είναι να φροντίζεις πρώτα τον εαυτό σου. Δεν είσαι χρήσιμος σε κανέναν, αν εσύ ο ίδιος καταρρεύσεις. Έτσι:

• Φρόντισε να ξεκουράζεσαι, να τρως υγιεινά και να ασκείσαι καθημερινά.
• Φρόντισε να δημιουργείς διαλείμματα συχνά και να απομακρύνεσαι ανά κάποια διαστήματα, αν αυτό είναι εφικτό, από το περιβάλλον του ατόμου που φροντίζεις, για να ξαναγεμίζεις τις μπαταρίες σου.
• Δημιούργησε ένα υποστηρικτικό δίκτυο για εσένα, όπου θα μοιράζεσαι το άγχος και τους προβληματισμούς σου και θα μπορείς να λαμβάνεις και εσύ βοήθεια και υποστήριξη.
• Να έχεις υπόψη σου ότι το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout) δεν αφορά μόνο τους επαγγελματίες φροντιστές, αλλά και τους συγγενείς, που φροντίζουν τους ηλικιωμένους ανθρώπους τους. Αυτό το σύνδρομο περιλαμβάνει ένα συναισθηματικό ξέσπασμα, αδυναμία διαχείρισης των συναισθημάτων, απουσία διάθεσης για φροντίδα, απουσία κινήτρων, έλλειψη ενδιαφέροντος για κάθε κοινωνική δραστηριότητα, επιθυμία για απομόνωση, συναίσθημα κενού και μαυρίλας. Αναζήτησε άμεσα βοήθεια!

Μην προσπαθείς να γίνεις ήρωας. Δεν μπορείς να τα καταφέρεις όλα μόνος σου!

• Βρες τα όρια σου. Όρισε μέχρι πού μπορείς να φτάσεις και τι μπορείς να δώσεις σε ρεαλιστικό επίπεδο. Αξίζει να έχεις ρεαλιστικές προσδοκίες και όχι εξιδανικευμένες προσδοκίες ότι μπορείς να κάνεις και να προσφέρεις τα πάντα, γιατί δυστυχώς δεν μπορείς.
• Ζήτησε βοήθεια, είτε από κάποιον επαγγελματία φροντιστή σε full-time ή part-time βάση για τις πιο απαιτητικές υποχρεώσεις, είτε από κάποιον άλλον συγγενή. Θυμήσου ότι, λανθασμένα, οι άνθρωποι σπάνια ζητάμε βοήθεια, γιατί το θεωρούμε αδυναμία. Είναι, όμως, σπουδαία ανακούφιση, όταν καταφέρνουμε να ζητήσουμε, γιατί όλοι έχουμε ανάγκη από φροντίδα.
• Μην αναλαμβάνεις παραπάνω από όσα μπορείς να αντέξεις. Θα σε γονατίσει. Ζήτησε από εκπαιδευμένους ανθρώπους να σε καθοδηγήσουν σε ιατρικά, ψυχολογικά, οργανικά και μυοσκελετικά θέματα, που αφορούν τους ανθρώπους στην τρίτη ηλικία.
• Θα είσαι περισσότερο ικανός να φροντίσεις τον αγαπημένο σου, αν παραμένεις ψύχραιμος και συναισθηματικά ισορροπημένος. Αν αντιληφθείς ότι ο πόνος (συναισθηματικός και σωματικός) και το άγχος σε κατακλύζουν, αναζήτησε βοήθεια. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας είναι σε θέση να κατανοήσουν τις ανάγκες σου και να σε απαλλάξουν από ένα μεγάλο συναισθηματικό φορτίο.

Το να φροντίσουμε αυτούς που μας φρόντισαν αποτελεί μια ξεχωριστή εμπειρία, ένα ταξίδι γεμάτο συναισθήματα. Αναμνήσεις, που ξυπνάνε, και βιώματα παιδικά που έρχονται ξανά στο φως. Είναι σαν να ταξιδεύεις στο μέλλον μέσα από τους φακούς του παρελθόντος ζώντας, ταυτόχρονα, ένα πολύ  απαιτητικό παρόν. Είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχάσεις πως «φροντίζω τον άλλον» δε σημαίνει παραμελώ τον εαυτό μου. Να θυμάσαι πως, αν δε φροντίσεις τον εαυτό σου, δεν μπορείς να φροντίσεις κανέναν άλλον.

πηγη:https://www.gernaoallios.gr