Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2020

Αντιμετώπιση της γήρανσης στην Ελλάδα: Πόσο διαφέρει από τον υπόλοιπό κόσμο;


Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2017) ο ηλικιωμένος πληθυσμός καταλαμβάνει ένα μεγάλο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού της γης με σχεδόν ένα στα επτά άτομα ανά τον κόσμο να είναι 60 ετών και άνω. Η αναλογία αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική
όπου ένα στα πέντε άτομα είναι ηλικιωμένα. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό αναμένεται να διπλασιαστεί ως το 2050 φτάνοντας τα 2.1 δισεκατομμύρια.

Βάσει των δεδομένων αυτών, έχει ενδιαφέρον να δούμε τον τρόπο που διαφορετικές χώρες, λαοί και κουλτούρες ανά τον κόσμο αντιμετωπίζουν τη γήρανση και τους ηλικιωμένους. Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι οι στάσεις των ανθρώπων απέναντι στους ηλικιωμένους διαφέρουν σημαντικά, ενώ παρατηρούνται μεγάλες διαφορές μεταξύ δυτικών και ανατολικών κοινωνιών (Xiao, Shen, & Paterson, 2013).

Ιαπωνία – Κίνα – Κορέα
Σε ανατολικές κουλτούρες, οι ηλικιωμένοι κατέχουν περίοπτη θέση στην οικογένεια και στο κοινωνικό σύνολο και δέχονται σεβασμό από τους νεότερους (Κορέα, Κίνα, Ιαπωνία, κλπ). Για παράδειγμα, η Ιαπωνία έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ηλικιωμένων παγκοσμίως ξεπερνώντας το 28% του συνολικού της πληθυσμού, ενώ πολλά ηλικιωμένα μέλη της δε μειώνουν τους ρυθμούς της κινητικότητάς τους με το πέρας του χρόνου. Τα άτομα στην Ιαπωνία μεγαλώνουν με την ιδέα της αμείωτης ενεργητικότητας και με το να προσπαθούν να παραμείνουν ανεξάρτητοι όσο το δυνατόν περισσότερο ενάντια στην ιδέα του«meiwaku», του να αποτελούν δηλαδή ενόχληση για τους άλλους. Γι’ αυτό και πάνω από το 50% του πληθυσμού απασχολείται μέχρι και σε προχωρημένη ηλικία με δραστηριότητες όπως εθελοντισμό και χόμπι.

Μάλιστα, αυτή η ενεργητικότητα έχει οδηγήσει το 70% των Ιαπωνικών εταιρειών στο να επεκτείνουν το όριο συνταξιοδότησης των υπαλλήλων τους. Στην Ιαπωνία τα άτομα άνω των 65 ετών υποβάλλονται σε μία πλήρη αξιολόγηση των δυνάμεων και αδυναμιών τους από τις κυβερνητικές υπηρεσίες και ανάλογα με τις ανάγκες τους και τους οικονομικούς τους πόρους τούς παρέχεται το καταλληλότερο σχέδιο φροντίδας. Το σχέδιο αυτό είναι βασισμένο κυρίως σε υπηρεσίες που προσφέρονται στην κοινότητα δωρεάν, καθώς ο εθελοντισμός επιδοκιμάζεται ιδιαίτερα.

Στις ανατολικές κοινωνίες σχεδόν τα ¾ των ηλικιωμένων μένουν με τα ενήλικα παιδιά τους. Μάλιστα, το 2012 ψηφίστηκε νόμος στην Kίνα που υποχρεώνει τα παιδιά να επισκέπτονται συχνά τους γονείς τους ηλικίας 60 ετών και άνω, όσο μακριά κι αν μένουν, με την απειλή προστίμων ή ποινών φυλάκισης σε περίπτωση μη συμμόρφωσης . Μάλιστα τα παιδιά πρέπει
να σιγουρέψουν ότι καλύπτονται οι οικονομικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες των ηλικιωμένων γονέων τους, ακόμη και να πληρώνουν ένα μηνιαίο ποσό, σε περίπτωση που δεν μπορούν να τους βοηθήσουν παρέχοντας υλικά προϊόντα.

Ινδία
Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός των ηλικιωμένων πολιτών της Ινδίας είναι σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος στον κόσμο μετά την Κίνα. Το κύριο πρόβλημα των ηλικιωμένων στην Ινδία είναι η φτώχεια. Για την πλειοψηφία των ηλικιωμένων που απασχολούνται σε αγροτικές εργασίες η διαβίωσή τους μετά τη συνταξιοδότηση εξαρτάται από την επιτυχία των καλλιεργειών και δε λαμβάνουν κάποιο οικονομικό βοήθημα.

Επιπλέον, μεγάλο τμήμα των ατόμων άνω των 65 ετών έχει δυσκολίες κάλυψης βασικών αναγκών, όπως η σίτιση, η στέγαση, η υγεία και η μετακίνηση. Πολλά άτομα, που προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, υποφέρουν από υποσιτισμό και σωματικά και ψυχολογικά
προβλήματα. Πολλοί είναι ακόμη αναλφάβητοι, γεγονός που δυσχεραίνει περισσότερο την επαγγελματική τους ανέλιξη κατά την ενήλικη ζωή και ακολούθως την ευημερία τους στην τρίτη ηλικία. Μάλιστα, οι ηλικιωμένες γυναίκες στην Ινδία αντιμετωπίζουν δια βίου διάκριση λόγω φύλου. Οι κρατικές μέριμνες για τα ηλικιωμένα άτομα επί του παρόντος περιλαμβάνουν χαμηλότερη φορολογία, έκπτωση στο αντίτιμο για τη μετακίνηση εντός χώρας με μεταφορικά μέσα, χαμηλότερο κόστος τηλεφωνίας και ειδικά συστήματα κρατικής ασφάλισης. Τα μέτρα αυτά βελτιώνουν το επίπεδο ζωής κάποιων πολιτών, ωστόσο πολλές πλευρές της ζωής των ηλικιωμένων στην Ινδία επιδέχονται βελτίωση.

Ευρώπη
Οι βόρειες χώρες της Ευρώπης όπως η Νορβηγία, η Σουηδία και η Δανία βρίσκονται ανάμεσα στις χώρες με την καλύτερη πρόνοια για τα ηλικιωμένα άτομα στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, στη Νορβηγία το Εθνικό Συμβούλιο για τα άτομα τρίτης ηλικίας συστάθηκε το 1970 και από τότε αντιπροσωπεύει αυτό το κομμάτι πληθυσμού στις αποφάσεις του κράτους και διεκδικεί τα δικαιώματά τους. Επιπλέον, η Νορβηγία διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό εργαζόμενων ατόμων άνω των 60 ετών, καθώς προωθεί ένα περιεκτικό σχέδιο για την εργασία.
Μάλιστα, όλες οι χώρες της Σκανδιναβίας εφαρμόζουν ένα γενναιόδωρο σχέδιο συντάξεων και διαθέτουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας. Η Δανία ξοδεύει 2,2% του ακαθάριστου εθνικού της προϊόντος για τους ηλικιωμένους και οι Δανοί πολίτες 65 ετών και άνω παίρνουν περίπου 1.200 ευρώ σύνταξη. Επιπλέον, τα ιατρικά αρχεία των πολιτών διατηρούνται σε ένα κεντρικό ψηφιοποιημένο αρχείο, το οποίο βοηθά στην καλύτερη φροντίδα των ατόμων, αφού κάθε επαγγελματίας υγείας έχει πρόσβαση στο ιατρικό τους ιστορικό και το πλάνο θεραπείας τους. Τέλος, τα άτομα 80+ δικαιούνται επισκέψεις στο σπίτι για βοήθεια και ιατρική αξιολόγηση, εργαλεία υποστηρικτικής τεχνολογίας, ενώ υπάρχει πρόνοια για τακτική παρακολούθηση των ατόμων 65+ που έχουν χάσει τον σύντροφό τους.

Ελλάδα
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτης AgeWatch, η Ελλάδα κατατάσσεται μόλις στην 79η θέση σε σχέση με την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων της από τις 96 χώρες που μελετήθηκαν. Είναι η χώρα με τη χαμηλότερη κατάταξη στη Δυτική Ευρώπη και έρχεται κάτω από τη Βενεζουέλα και τη Νότια Αφρική. Σε αυτό συνηγορούν το χαμηλό εισόδημα των πολιτών 65 ετών και άνω, το αποσπασματικό σύστημα υγείας και η μειωμένη κρατική πρόνοια για τους ηλικιωμένους πολίτες. Για παράδειγμα, με τα μέτρα λιτότητας που λήφθηκαν μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης, οι κανονικές και επικουρικές συντάξεις μειώθηκαν σε ποσοστό που φτάνει
έως και το 50%, ενώ τα συνταξιοδοτικά μπόνους καταργήθηκαν.

Παράλληλα, η αποδοχή φροντίδας εντός των στεγών για ηλικιωμένους συνεχίζει να στιγματίζεται στην ελληνική κοινωνία με ένα μεγάλο ποσοστό των ηλικιωμένων να δέχεται φροντίδα στο σπίτι από συγγενικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα, μόνο το 1% των ατόμων 65+ στην Ελλάδα δέχεται φροντίδα σε στέγες ηλικιωμένων σε αντίθεση με το 9-10% σε άλλες χώρες της δυτικής
Ευρώπης.

Από την άλλη, στην Ελλάδα οι κλιματικές συνθήκες, ο ήλιος, η θάλασσα, τα ιαματικά νερά ευνοούν ιδιαίτερα τη σωματική και ψυχική ευημερία και ανάκαμψη των ατόμων με προβλήματα υγείας. Αυτός είναι κι ο λόγος που αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς για τουρισμό της υγείας.

Συνεπώς, αν και έχουμε ακόμη αρκετή απόσταση να διανύσουμε για τη φροντίδα των ατόμων 65 ετών και άνω, ώστε να συγκριθούμε με άλλες χώρες της Ευρώπης, στην Ελλάδα λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της ακόμη και η μικρότερη μέριμνα μπορεί να έχει σπουδαίο
αντίκτυπο σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο

Πηγές
  • WHO, 2017, World Population Ageing
  • Xiao, L. D., Shen, J., & Paterson, J. (2013). Cross-cultural comparison of attitudes and preferences for care of the elderly among Australian and Chinese nursing students. Journal of Transcultural Nursing, 24(4), 408-416.
  • bbc.com
  • cnn.com
  • 5 Prasad, R. (2017). Problems of senior citizens in India. International Journal of Humanities and Social Science, Research, ISSN: 2455-2070, 3(1), pp 35-37
  • Telegraph.co.uk
  • Huffpost.com
  • Ekathimerini.com
Σωτηρία Μόζα
Γνωστική Νευροψυχολόγος M.Sc.
e-mail: sotiria@materia.com.cy
Όμιλος Ματέρια



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

On Pinterest!

On Instagram!